Dünyaca məhşur fizik İsaak Nyuton haqqında məlumatları və maraqlı faktları sizə təqdim edirik.

İsaak Nyuton Milad günü, 25 dekabr 1642-ci ildə Linkolnşir qraflığındaki Vulsthorp malikanəsində anadan olub. İsaak Nyutonun atası o doğulmamışdan üç ay əvvəl vəfat etmişdi. Vaxtından əvvəl doğulan Nyuton balaca uşaq idi. Nyuton üç yaşında olanda anası yenidən evləndi və oğlunu ana tərəfdən nənəsi Margery Ayscoughun himayəsinə buraxaraq yeni əri Möhtərəm Barnabas Smith ilə yaşamağa getdi. Nyuton ögey atasını bəyənmədi və 19 yaşına qədər işlənmiş günahlar siyahısında bu qeyddən danışırdı. Onunla evləndiyi üçün anasına qarşı müəyyən ədavət saxladı. O, yazırdı: “Atam, anam və Smiti onları və onların üstündəki evi yandırmaqla hədələdi”. Nyutonun anasının ikinci evliliyindən üç övladı (Meri, Benjamin və Hanna) olub.

İsaak Nyutonun alma əhvalatı

Nyutonun özü tez-tez hekayəni danışırdı ki, bir almanın ağacdan düşməsini seyr edərək cazibə nəzəriyyəsini formalaşdırmağa ona ilham verdi. Hekayənin Nyutonun qardaşı qızı Ketrin Barton tərəfindən Volterlə qohumluq əlaqəsindən sonra populyar məlumatlara keçdiyi güman edilir. Volter daha sonra “Epik poeziya haqqında esse”də yazırdı: “Ser İsaak Nyuton öz bağlarında gəzərkən, almanın ağacdan düşdüyünü görəndə ilk dəfə cazibə sistemi haqqında fikir ağlına gəldi”. Alma hekayəsinin mif olduğu və onun cazibə nəzəriyyəsinə heç bir aidiyyatı olmadığı deyilsə də,  Nyutonun tanışları almanın əslində Nyutonun başına dəydiyi hadisəni təsdiqləyir.

Ətalət qanunu

1679-cu ildə Nyuton Keplerin planetlərin hərəkət qanunlarına istinad edərək cazibə qüvvəsini və onun planetlərin orbitlərinə təsirini nəzərdən keçirərək səma mexanikasına dair işə başladı. Bunun ardınca 1679-80-ci illərdə Kral Cəmiyyətinin yazışmalarını idarə etmək üçün təyin edilmiş və Nyutondan Kral Cəmiyyəti əməliyyatlarına töhfələr əldə etmək üçün Huk ilə qısa məktub mübadiləsi aparmışdır. Nyutonun astronomik məsələlərə yenidən marağı 1680-1681-ci illərin qışında Con Flamstidlə yazışdığı kometin görünməsi ilə daha da stimul oldu. Huk ilə mübadilələrdən sonra Nyuton planetar orbitlərin elliptik formasının radius vektorunun kvadratına tərs mütənasib və mərkəzdənqaçma qüvvəsi nəticəsində yarandığını sübut etdi. Nyuton öz nəticələrini, təxminən doqquz vərəqdə yazılmış traktat da yazdığı bildirilir. Bu traktatlar 1684-cü ilin dekabrında Kral Cəmiyyətinin Reyestr Kitabına köçürüldü. Bu traktat Nyutonun inkişaf etdirdiyi və Principia yaratmaq üçün genişləndirdiyi nüvəni əhatı edir.

Principia 5 iyul 1687-ci ildə Edmond Halley-nin təşviqi və maliyyə yardımı ilə nəşr olundu. Bu əsərdə Nyuton hərəkətin üç universal qanununu bəyan etmişdir. Bu qanunlar birlikdə hər hansı cisim, ona təsir edən qüvvələr arasındakı əlaqəni təsvir edərək klassik mexanikanın əsasını qoyur. Bu qanunlar 200 ildən çox müddət ərzində təkmilləşdirilməyən Sənaye İnqilabı zamanı bir çox irəliləyişlərə töhfə verdi. Bu irəliləyişlərin çoxu müasir dünyada relativistik olmayan texnologiyaların əsasını təşkil edir. O, cazibə qüvvəsi kimi tanınır. Mənası latınca gravitas (çəki) sözündən istifadə etdilir və ümumdünya cazibə qanununu kimi qəbul edilir.